Bagrat Şınkuba

Çağdaş Kafkasya'nın tanınmış kişilerinden biri olan Bagrat Şınkuba , Abhazya'nın yetiştirdiği en ünlü şair ve yazarlardan biri olduğu kadar, etkin bir devlet adamı olarak da ünlüdür. Tüm yeteneklerini doğduğu ülkeye adamış bir kişidir.

Bu büyük Abhaz yazarı ilhamını yurdundan ve onun insanlarından almaktadır.

 Şöyle der:

"Kafkasya'nın yüce dağları her zaman karlarla örtülüdür. Onlara baktığımda kendimi yüzyıllar görmüş saygıdeğer konukların huzurunda hissederim. O yüce dağlar karşısında içimden geçirdiklerimi anlatmam zordur. Bu ülkede, bu halkın çocuğu olarak doğduğum için sevinirim. Henüz çok genç olan cumhuriyetimiz ve edebiyatımız için sevinir ve mutluluk duyarım. Abhazya, yarım yüzyıl kadar önce yeniden doğdu. Halkımın tarihi yeniden yazılmaya başlandı. Anadilimizde basılmış olan ilk kitabın 1912 yılında yayımlandığı düşünülürse, Abhaz edebiyatının o zamandan beri aldığı yola ve gösterdiği gelişmeye şaşmamak olanaksızdır. O ilk kitap Dirmit Gulya'nın şiirlerini içeriyordu. Yalnız ilk adım olmakla ve yeni bir edebiyatın doğuşunu müjdelemekle kalmıyor, aynı zamanda karanlık gökyüzünde parıldayan ilk küçük yıldız ve dağda fışkıran ilk pınar oluyordu. Daha sonraları onun gibi birçok küçük pınar daha doğdu ve dağdan fışkıran bu pınarların suları birbirine eklenerek Abhaz edebiyatı güçlendi."

Bagrat Şınkuba, berrak bir dağ pınarı olarak doğan Abhaz edebiyatının önce bir ırmak, sonra da bir nehir haline gelişinde önemli katkısı olan kişilerden biridir.

Şınkuba, 12 Mayıs 1917 de Abhazya'da Oçamçıra yöresindeki Çlou adlı bir köyde, bir çiftçi ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. İlk eğitimini köyünde yaptıktan sonra 1931-1935 yıllarında Abhaz Pedagoji Okulu'nda ve 1939 yılına kadar da Sohum'da bulunan Maksim Gorki Pedagoji Enstitüsü'nde okudu. Gürcüstan Bilimler Akademisi Dil Bilimleri Enstitüsü'nde asistanlık yaptıktan sonra 1945 yılında Tiflis'de Abhaz dili ile ilgili doktora tezini verdi. Bu arada doğduğu köyün okulunda Abhaz Dili ve Edebiyatı Ögretmeni olarak çalışıyordu. Daha sonra Gürcüstan Bilimler Akademisi'ne bağlı Abhaz Dil Edebiyati ve Tarih Enstitüsü'nde bilim işçisi olarak görev yaptı.

Bagrat Şınkuba'nın ilk şiiri 1935 de, ilk şiir kitabı olan "İlk Şarkılar" ise 1938 yılında yayımlanmış bulunmaktadır. Onunla Kafkasya bir Kosta Hetagkati ve bir Dirmit Gulya ölçüsünde yeni bir şaire kavuşuyordu:

"Kalk ey şiirim yollar seni gözlüyor,

Ben sana yatasın diye hayat vermedim.

Bütün gücünü toparla,

Kavuştuğun şu hayatı bir yiğit gibi yaşa."

Gerçekten Bagrat Şınkuba'nın şiiri o günden başlayarak yollara düştü. Başlıca konusu olan Kafkasya ve onun insanlarını önce Sovyet ülkelerine, sonra da tüm dünyaya tanıttı. Onun en az tanındıgı ülke ise binlerce göçmen soydaşının yaşadığı Türkiye'dir. Halbuki şiirlerinden birçoğu da yabancı topraklara sürülmüş olan kardeşlerine seslenmektedir "Göç Ninnisi" adlı şiirindeki gibi:

"Rüzgar vurup bizleri yurdumuzdan atınca

Karadeniz tuzlanmış bizim gözyaşımızla.

Kabaracak ahların çekeceğin kullukda

Yurt özlemin sürecek yabancı gök altında.

Büyü, denizleri yar, dön yıkılmış evine

Sarmaşıktan kurtar da ocağını yak yine!"

Bagrat Şınkuba, Abhaz edebiyatında şiir-roman türünün gelişmesinde de rol oynamıştır. 1951 yılında şiir diliyle yazdığı "Yurttaşlarım" adlı romanı ve 1955 yılında yayımlanan "Dağların Şarkısı" bu türün örnekleridir. Birincisi savaştan sonraki yıllarda Abhazların yurtlarını kalkındırmak için gösterdikleri gayretleri ve özverili çalışmalarını, ikincisi ise 1905 devrimi yıllarındaki Abhazya'yı anlatır.

Bagrat Şınkuba, edebiyatın başka türlerinde de eserler vermiştir. Örneğin Kiev'de A. Dovjenko stüdyolarında çevrilmiş ve ülke çapında ödüller kazanmış bulunan "Beyaz Başlık" adlı filmin senaryosu Bagrat Şınkuba'ya aittir. Sohum'daki Samson Çanba Tiyatrosu'nda oynanan "Kafalarınız Uyuşuyor.." adlı komedisi ve başka tiyatro eserleri de vardır.

Bagrat Şınkuba'nın tarihi roman türündeki eserleri arasında en önemli olan ve ününü yurt dışına götüreni 1974 yılında yayımlanan "Yurdu Terkedenlerden Sonuncusu" (Son Ubıh) adlı kitabıdır. Bu kitap ünlü Sovyet yazarları Konstantin Simonov ve Yakov Kozlovski tarafından Abhazca'dan Rusçaya çevrilerek Moskova'da yayımlanmıştır. Daha sonra başka Sovyet dillerine ve başta Almanca (Im Zeichen des Halbmonds) olmak üzere batı dillerine de çevrilmiştir. Roman, Karadeniz kıyısında Abhaz'lara komşu olarak yaşayan Ubıh'ların, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında yurtlarından sürülerek Osmanlı topraklarına göçürülüşünü ve oralardaki yaşamlarını anlatmaktadır.

Bagrat Şınkuba, birçok klasik yazarın eserlerini de Abhazca'ya kazandırmak için çaba sarf etmiştir. Puşkin, Lermontov, Bayron, Göthe, Petöfi, Şevçenko, Nekrasov, Blok, Rustaveli, Barataşvili, Çavçavadze, Tsereteli, Tabidze, Abaşidze vb. şairlerin birçok eserini de Abhaz diline çevirerek yayımlamıştır. Abhaz edebiyatına verdiği emekler nedeniyle kendisine 1967 yılında resmen "Abhazya Ulusal Şairi" ünvanı verilmiştir. Başta Dirmit Gulya Edebiyat Ödülü olmak üzere kazandığı çeşitli ödül ve madalyalar mevcuttur. 1953-1956 yılları arasında Abhazya Yazarlar Birliği'nın sekreterliğini yapmıştır.

Bagrat Şınkuba, birçok defa Yüksek Sovyet'e delege olarak katılmış, 1958 yılından sonra yıllarca Abhazya Özerk Cumhuriyeti'nin Prezidyum Başkanlıgı'nda bulunmuştur. Buna bağlı olarak Gürcüstan Cumhuriyeti'nin çeşitli yönetim organlarında da yüksek görevler üstlenmiştir.