Tunuslu Hayreddin Paşa (Lam-ipa) 1822-1891

1819 yılında Kuban'da doğan, babası  Hasan Tlaş'ın Çerkes-Rus Savaşları'nda şehit olması  üzerine, İstanbul'a getirilen Abhaz asıllı Hayreddin Paşa, Kıbrıslı Tahsin Bey'in himayesine verilmiş, daha sonra Tunus Valisi Ahmet Paşa tarafından Tunusa götürülmüştür.

Tunusta yetişen Hayreddin Paşa, kısa zamanda orduda yükselerek, 1850 senesinde General, 1855'de de Korgeneral oldu.

Daha sonra çeşitli görevlerde bulunan Hayreddin Paşa, 1856 senesinde Osmanlı-Rus Savaşları'nda 12.000 Tunus'lu askerin Osmanlıların emrinde Ruslara karşı savaşmalarını sağlıyor. Bu olay onun anavatanı Kuzey Kafkasya'ya karşı bağlılığını çok iyi belirtir.

Sultan 2. Abdülhamid'in daveti üzerine, 1878'de Avrupa'dan İstanbula geliyor, önce Ayan Azası ve ardından Sadrazamlığa atanıyor (1879). Sadrazamlığı sırasında çok dirayetli bir politika izleyen Hayreddin Paşa, dalkavukları, müraileri ve dirayetsiz kişileri yönetimden uzaklaştırıyor. Bu arada Padişah 2. Abdülhamit ile anlaşamaması üzerine istifa ederek görevinden ayrılıyor. İkinci defa Sadrazam olması için  yapılan teklifleride reddediyor.

Hayreddin Paşa, 29.01.1890 senesinde İstanbul'da vefat etti. Tunuslularca bir milli kahraman ilan edilen Hayreddin Paşa'nın kemikleri, 1968 senesinde İstanbul'dan Tunus'a götürülmüştür.

Türkçeyi çok az bilen merhum, arapça ve fransızcayı çok iyi biliyordu.